دیستونی (Dystonia) نوعی اختلال حرکتی است که با انقباض‌های غیرارادی، مکرر و پایدار عضلات مشخص می‌شود. این انقباض‌ها باعث حرکات چرخشی غیرعادی، وضعیت‌های غیرطبیعی اندام‌ها یا سفتی عضلانی می‌شود. این وضعیت ممکن است تنها یک عضله یا گروهی از عضلات در ناحیه‌ای خاص مانند گردن، پلک یا حتی کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد. شدت دیستونی از خفیف تا شدید متغیر است و می‌تواند در فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن، نوشتن یا حتی صحبت کردن اختلال ایجاد کند.
این بیماری ممکن است در کودکی شروع شود یا در بزرگسالی بروز یابد و معمولاً پیش‌رونده است. دیستونی ممکن است به‌تنهایی ظاهر شود یا بخشی از یک بیماری عصبی دیگر مانند پارکینسون باشد. علت اصلی دیستونی هنوز به‌طور کامل مشخص نشده، اما دانشمندان معتقدند که این اختلال ناشی از عملکرد غیرطبیعی در بخش‌هایی از مغز است که حرکات را کنترل می‌کنند، به‌ویژه گانگلیاهای قاعده‌ای.
معرفی : بهترین مرکز نوار عصب و عضله
علائم و نشانه‌های بیماری دیستونی
دیستونی بسته به نوع آن و ناحیه درگیر در بدن علائم متفاوتی دارد، اما برخی از نشانه‌های رایج آن عبارتند از:
- حرکات چرخشی و غیرعادی بدن
- گرفتگی و سفتی عضلات در یک یا چند نقطه
- وضعیت غیرطبیعی سر، گردن، یا دست‌ها
- پلک زدن غیرارادی و مکرر
- انحراف سر به یک سمت (دیستونی گردنی)
- مشکل در تلفظ کلمات یا بلع غذا
- درد ناشی از فشار بیش از حد روی عضلات
علائم ممکن است در ابتدا به‌صورت متناوب ظاهر شده و با گذشت زمان مداوم‌تر و شدیدتر شوند. همچنین، برخی از افراد در موقعیت‌های استرسی یا هنگام انجام حرکات خاص، تشدید علائم را تجربه می‌کنند.
انواع دیستونی و تفاوت آن‌ها در نقاط مختلف بدن
دیستونی بسته به محل بروز و نوع درگیری عضلات به چندین نوع مختلف تقسیم می‌شود. هر کدام از این انواع در قسمت خاصی از بدن رخ می‌دهند و علائم و شدت آن‌ها نیز می‌تواند متفاوت باشد. شناخت این تفاوت‌ها برای انتخاب روش درمان مناسب بسیار اهمیت دارد.
۱. دیستونی گردن (Cervical Dystonia)
ناحیه درگیر: عضلات گردن
علائم: چرخش یا کج شدن غیرطبیعی سر به یک طرف، بالا یا پایین رفتن سر
تفاوت: یکی از شایع‌ترین اشکال دیستونی کانونی است و اغلب با درد گردن همراه است.
۲. دیستونی پلک یا بلفارواسپاسم (Blepharospasm)
ناحیه درگیر: عضلات اطراف چشم
علائم: پلک زدن غیرارادی، بسته شدن مکرر و غیرقابل کنترل چشم‌ها
تفاوت: معمولاً به‌صورت دوطرفه بروز می‌کند و ممکن است در نور شدید تشدید شود.
۳. دیستونی دهان و فک (Oromandibular Dystonia)
ناحیه درگیر: عضلات فک، زبان و دهان
علائم: باز یا بسته شدن ناگهانی فک، حرکات غیرطبیعی زبان، مشکل در گفتار و غذا خوردن
تفاوت: گاهی با بلفارواسپاسم همراه است و به آن سندرم میج (Meige Syndrome) می‌گویند.
۴. دیستونی دست و انگشتان (Writer’s Cramp)
ناحیه درگیر: دست و انگشتان
علائم: گرفتگی عضلات هنگام نوشتن یا انجام حرکات ظریف
تفاوت: معمولاً فقط هنگام انجام فعالیت خاصی (مثل نوشتن یا نواختن ساز) بروز می‌کند و به آن دیستونی عملکردی نیز گفته می‌شود.
۵. دیستونی صوتی (Spasmodic Dysphonia)
ناحیه درگیر: تارهای صوتی
علائم: قطع و وصل شدن صدا، تغییر در تون صدا یا لرزش در هنگام صحبت کردن
تفاوت: ممکن است صدا به‌طور غیرطبیعی نازک یا خشن شود.
۶. دیستونی عمومی (Generalized Dystonia)
ناحیه درگیر: چندین ناحیه بدن به‌صورت همزمان، معمولاً اندام‌ها و تنه
علائم: حرکات چرخشی گسترده، مشکلات تعادل و حرکتی
تفاوت: اغلب از دوران کودکی آغاز شده و پیش‌رونده است، معمولاً با علت ژنتیکی.
۷. دیستونی چندکانونی یا سگمنتال
ناحیه درگیر: چند ناحیه مجاور (مثل گردن و بازو یا صورت و فک)
تفاوت: این نوع می‌تواند علائم ترکیبی از چند ناحیه را همزمان بروز دهد.
علل ایجاد بیماری دیستونی
دیستونی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که به‌صورت کلی به دو دسته ارثی و اکتسابی تقسیم می‌شوند:
- علل ژنتیکی: جهش در برخی ژن‌ها (مانند DYT1) ممکن است منجر به ایجاد دیستونی شود. این نوع از دیستونی معمولاً در سنین پایین‌تر بروز می‌کند.
- آسیب مغزی: ناشی از سکته، ضربه مغزی یا کمبود اکسیژن.
- بیماری‌های عصبی: مانند پارکینسون، بیماری ویلسون و سایر اختلالات نورولوژیکی.
- مصرف داروهای خاص: داروهای ضدروان‌پریشی و ضدتهوع که بر انتقال‌دهنده‌های عصبی دوپامین تأثیر می‌گذارند، می‌توانند باعث دیستونی شوند.
عفونت‌های مغزی یا اختلالات متابولیکی نیز از دیگر علل مهم هستند.
روش‌های تشخیص دیستونی
تشخیص دیستونی بر اساس معاینه بالینی و بررسی سابقه پزشکی بیمار انجام می‌شود. در برخی موارد، پزشک برای تأیید نوع و علت دیستونی، آزمایش‌های بیشتری تجویز می‌کند:
- تصویربرداری مغزی (MRI یا CT Scan) برای بررسی آسیب یا ضایعات مغزی
- آزمایش خون جهت بررسی اختلالات متابولیک یا ژنتیکی
- نوار عصب و عضله برای بررسی فعالیت غیرعادی عضلات
- آزمایش‌های ژنتیک برای شناسایی نوع وراثتی دیستونی
در اغلب موارد، تشخیص به‌وسیله متخصص مغز و اعصاب یا پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی انجام می‌شود.
جدول مقایسه‌ای انواع دیستونی و نوع آن
| نوع دیستونی | ناحیه درگیر | سن شروع | علت احتمالی | درمان رایج |
|---|---|---|---|---|
| کانونی | یک ناحیه (مثل گردن یا پلک) | بزرگسالی | ارثی یا دارویی | بوتاکس، دارو، فیزیوتراپی |
| سگمنتال | دو ناحیه مجاور | متغیر | آسیب مغزی یا ژنتیکی | دارو، فیزیوتراپی |
| عمومی | کل بدن | کودکی | ژنتیکی | DBS، داروهای خاص |
| اکتسابی | متفاوت | هر سنی | دارویی، سکته، عفونت | درمان علت زمینه‌ای، فیزیوتراپی |
روش‌های درمان دیستونی
درمان دیستونی با هدف کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار انجام می‌شود. روش‌های درمانی عبارتند از:
- دارو درمانی: شامل داروهایی مانند آنتی‌کولینرژیک‌ها، بنزودیازپین‌ها، باکلوفن و داروهای ضدپارکینسونی.
- تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم): به‌صورت موضعی برای کاهش انقباض عضلانی در دیستونی کانونی.
- فیزیوتراپی و کاردرمانی: برای آموزش حرکات صحیح، کاهش درد و افزایش انعطاف‌پذیری.
- تحریک مغزی عمقی (DBS): در موارد شدید که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند، از جراحی برای کاشت دستگاه تحریک‌کننده مغز استفاده می‌شود.
- اصلاح سبک زندگی: کاهش استرس، استفاده از ابزارهای کمکی، انجام تمرینات آرام‌سازی و ورزش‌های مناسب.
پزشک متخصص درمان دیستونی در تبریز
درمان اختلالات حرکتی نظیر دیستونی (Dystonia) نیازمند دانش تخصصی در زمینه سیستم عصبی، عضلانی و حرکتی بدن است. دکتر علی نیرومند متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در تبریز، خدمات تخصصی در زمینه تشخیص و درمان دیستونی ارائه می‌دهد. این اختلال که با حرکات غیرارادی، گرفتگی یا اسپاسم عضلات در قسمت‌های مختلف بدن بروز می‌یابد، می‌تواند عملکرد طبیعی روزمره بیمار را مختل کند.
دکتر علی نیرومند با بهره‌گیری از روش‌های نوین درمانی به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند. همچنین بررسی‌های بالینی دقیق و تشخیص افتراقی با سایر اختلالات عصبی، بخش مهمی از روند درمان در این مرکز محسوب می‌شود.
اگر دچار علائم دیستونی هستید یا حرکات غیرطبیعی در بدن‌تان مشاهده می‌کنید، مشاوره با دکتر نیرومند می‌تواند گام مؤثری در جهت بهبودی شما باشد.
پنل نوبت دهی متخصص طب فیزیکی جهت مشاوره و ویزیت
شماره تلفن ۰۴۱۳۳۲۷۳۲۶۴ جهت ارتباط و وقت ویزیت
بدون دیدگاه