کیفوز که به آن گوژپشتی به انگلیسی (Kyphosis) نیز گفته می‌شود، یک ناهنجاری در ستون فقرات است که در آن انحنای پشتی به سمت بیرون بیش از حد نرمال می‌شود. این خمیدگی غیرطبیعی معمولاً در ناحیه پشتی ستون فقرات (قفسه سینه) اتفاق می‌افتد و باعث قوس غیرعادی بدن به جلو می‌شود. میزان طبیعی قوس پشتی بین 20 تا 45 درجه است، اما در افراد مبتلا به کیفوز این عدد ممکن است به بیش از 50 درجه برسد.
گوژپشتی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در نوجوانان در حال رشد یا سالمندان دیده می‌شود. در کودکان و نوجوانان، اغلب به دلایل ساختاری یا وضعیتی رخ می‌دهد، در حالی که در سالمندان می‌تواند نتیجه پوکی استخوان، شکستگی‌های فشاری مهره‌ها یا آرتروز باشد. این ناهنجاری نه‌تنها ظاهر بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند موجب درد، محدودیت حرکتی و اختلال در عملکرد ریه‌ها نیز شود.
آشنایی با تشخیص و درمان انحراف ستون فقرات در کودکان
انواع کیفوز یا گوژپشتی
کیفوز را می‌توان به چند نوع اصلی تقسیم کرد که هرکدام علت و ویژگی‌های خاص خود را دارند:
- کیفوز وضعیتی (Postural Kyphosis): شایع‌ترین نوع کیفوز، معمولاً در نوجوانان رخ می‌دهد و ناشی از وضعیت نادرست بدن است. در این نوع، انحنای ستون فقرات انعطاف‌پذیر است و معمولاً با تمرین‌های اصلاحی بهبود می‌یابد.
- کیفوز شوئرمان (Scheuermann’s Kyphosis): نوع ساختاری کیفوز که در آن مهره‌ها به شکل گوه‌ای رشد می‌کنند و باعث انحنای غیرطبیعی و سفتی در ستون فقرات می‌شود. بیشتر در نوجوانان رخ می‌دهد و نیاز به پیگیری تخصصی دارد.
- کیفوز مادرزادی (Congenital Kyphosis): ناشی از نقص مادرزادی در شکل‌گیری مهره‌ها در دوران جنینی است. این نوع ممکن است با سایر ناهنجاری‌های مادرزادی همراه باشد و در برخی موارد به جراحی نیاز دارد.
- کیفوز دژنراتیو: در افراد مسن شایع است و ناشی از تحلیل رفتن دیسک‌ها، آرتروز یا پوکی استخوان است. این نوع کیفوز ممکن است با درد و محدودیت عملکرد همراه باشد.
- کیفوز تغذیه‌ای یا پاتولوژیک: در اثر بیماری‌هایی مانند عفونت‌ها (مثلاً سل ستون فقرات) یا تومورها ایجاد می‌شود.
شناخت نوع کیفوز برای انتخاب درمان مناسب ضروری است و توسط پزشک متخصص ارتوپدی یا طب فیزیکی انجام می‌شود.
علائم و علت بیماری کیفوز یا گوژپشتی
علائم کیفوز می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد و بسته به نوع و شدت انحنا تغییر کند. برخی از شایع‌ترین علائم شامل:
- خم شدن بدن به جلو یا پشت گرد بودن
- کمردرد یا ناراحتی در ناحیه پشتی
- خستگی زودرس به‌ویژه هنگام ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت
- سفتی یا محدودیت در حرکت ستون فقرات
- در موارد شدید، مشکلات تنفسی یا فشرده شدن ارگان‌های داخلی
علل کیفوز یا گوژپشتی
- وضعیت بد نشستن یا ایستادن در طولانی‌مدت
- رشد غیرطبیعی مهره‌ها در نوجوانی (کیفوز شوئرمان)
- شکستگی مهره‌ها ناشی از پوکی استخوان
- بیماری‌های عفونی یا التهابی
- اختلالات مادرزادی ستون فقرات
تشخیص زودهنگام و شناسایی علت زمینه‌ای کیفوز نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت بیماری دارد.
روش‌های تشخیص و درمان کیفوز
تشخیص کیفوز معمولاً با معاینه فیزیکی و مشاهده قوس ستون فقرات آغاز می‌شود. در ادامه پزشک ممکن است برای تأیید و تعیین شدت کیفوز از تصویربرداری‌هایی مانند:
- رادیوگرافی (X-ray)
- ام‌آر‌آی (MRI) در صورت نیاز به بررسی بافت‌های نرم یا نخاع
- سی‌تی‌اسکن در موارد خاص استفاده کند.
درمان کیفوز بسته به نوع و شدت آن متفاوت است. گزینه‌های درمانی عبارت‌اند از:
- فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی برای تقویت عضلات و بهبود وضعیت بدن
- بریس طبی برای نوجوانان مبتلا به کیفوز شوئرمان که در حال رشد هستند
- دارودرمانی برای کاهش درد یا درمان پوکی استخوان در بیماران سالمند
- جراحی در موارد شدید با ناهنجاری ساختاری یا فشردگی نخاع
پیگیری درمان با پزشک متخصص طب فیزیکی یا ارتوپد، برای جلوگیری از پیشرفت بیماری بسیار حیاتی است.
حرکات اصلاحی کیفوز یا گوژپشتی
حرکات اصلاحی بخش مهمی از درمان غیرجراحی کیفوز به شمار می‌روند و هدف آن‌ها افزایش انعطاف‌پذیری، تقویت عضلات پشتی و بهبود راستای بدن است. این تمرینات باید تحت نظر فیزیوتراپیست انجام شوند. برخی از حرکات مفید:
- تمرین کشش قفسه سینه روی توپ
- حرکت سوپرمن برای تقویت عضلات کمری و پشتی
- کشش عضلات سینه با تکیه به دیوار
- تمرینات تنفسی برای بهبود ظرفیت ریه‌ها
- حرکت کشش گربه و گاو برای انعطاف‌پذیری ستون فقرات
ادامه مداوم این تمرینات می‌تواند در بهبود وضعیت بدنی و کاهش علائم بسیار مؤثر باشد.
جدول مقایسه‌ای انواع کیفوز
| نوع کیفوز | علت | سن شایع | درمان پیشنهادی |
|---|---|---|---|
| وضعیتی | وضعیت نامناسب بدن | نوجوانان | تمرینات اصلاحی، فیزیوتراپی |
| شوئرمان | رشد غیرطبیعی مهره‌ها | نوجوانان | بریس، تمرینات تخصصی، گاهی جراحی |
| مادرزادی | نقص هنگام تولد | نوزادی یا کودکی | پیگیری طولانی‌مدت، احتمال جراحی |
| دژنراتیو | تحلیل استخوانی و آرتروز | سالمندان | دارودرمانی، فیزیوتراپی |
| پاتولوژیک | عفونت یا تومور | همه سنین | درمان علت زمینه‌ای، جراحی احتمالی |
نقش طب فیزیکی و توانبخشی در درمان کیفوز
طب فیزیکی و توانبخشی نقش کلیدی در درمان کیفوز ایفا می‌کنند. پزشکان متخصص طب فیزیکی با ارزیابی دقیق وضعیت ستون فقرات، برنامه‌های تمرینی و درمانی متناسب با شرایط هر بیمار طراحی می‌کنند. مزایای استفاده از این روش:
- بهبود وضعیت بدن و جلوگیری از پیشرفت انحنا
- کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیمار
- جلوگیری از جراحی در موارد خفیف تا متوسط
- آموزش تمرینات خانگی برای ماندگاری نتایج درمان
در کلینیک طب فیزیکی، علاوه بر تمرینات اصلاحی، از مدالیته‌هایی مانند اولتراسوند، تحریک الکتریکی و تراکشن نیز برای کاهش درد و بهبود عملکرد استفاده می‌شود.
متخصص درمان گوژپشتی یا کیفوز در تبریز
دکتر علی نیرومند، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در تبریز است. ایشان با تجربه گسترده در تشخیص دقیق و طراحی برنامه‌های درمانی غیر جراحی، توانسته‌اند در بهبود کیفیت زندگی بسیاری از بیماران موفق عمل کنند.
درمان کیفوز در کلینیک دکتر نیرومند با استفاده از روش‌های نوین فیزیوتراپی، تمرینات اصلاحی، بریس‌درمانی و در صورت نیاز، بهره‌گیری از مدالیته‌های پیشرفته مانند تحریک الکتریکی و تراکشن انجام می‌گیرد. پیگیری منظم و طرح درمان اختصاصی برای هر بیمار از مزایای درمان نزد این پزشک متخصص است.
اگر به دنبال درمان مؤثر گوژپشتی بدون جراحی در تبریز هستید، دکتر علی نیرومند گزینه‌ای ایده آل خواهد بود.
پنل نوبت دهی متخصص طب فیزیکی جهت مشاوره و ویزیت
شماره تلفن ۰۴۱۳۳۲۷۳۲۶۴ جهت ارتباط و وقت ویزیت
بدون دیدگاه