کتف بالدار یا سندروم کتف بالدار (winging scapula syndrome) حالتی است که لبه داخلی کتف از پشت بدن بیرون زده است. این مشکل معمولاً به دلیل ضعف یا آسیب عضله سَرهی دنده ای جلویی ایجاد می شود و گاهی آسیب عصبی یا ضربه به شانه نیز باعث بروز آن می شود.
سندروم کتف بالدار می تواند حرکت شانه را محدود کند و درد ایجاد کند و افراد مبتلا در انجام فعالیت های روزمره با مشکل مواجه می شوند. تشخیص این مشکل معمولاً با معاینه بالینی و در برخی موارد تصویربرداری انجام می شود. درمان شامل تمرینات تقویتی و فیزیوتراپی است و در شرایط شدید جراحی ممکن است لازم باشد.
پیشگیری با تقویت عضلات شانه و پرهیز از فشار بیش از حد امکان پذیر است و توجه به مراحل اولیه باعث بهبود سریع تر می شود. افراد باید هنگام انجام ورزش ها یا فعالیت های سنگین شانه ها را محافظت کنند تا از بروز این سندروم جلوگیری شود. اصلاح وضعیت بدن و تمرینات مخصوص می تواند بازگشت حرکت طبیعی شانه را تسهیل کند.
رعایت نکات فیزیوتراپی و دستورالعمل های پزشکی نقش مهمی در درمان دارد و از عود مجدد مشکل جلوگیری می کند. در نهایت توجه به این سندروم و درمان به موقع باعث می شود عملکرد شانه به حالت طبیعی بازگردد و کیفیت زندگی بهبود یابد.
علائم ایجاد کتف بالدار
علائم کتف بالدار معمولا با برآمدگی غیرطبیعی تیغه کتف هنگام حرکت بازو یا بلند کردن اشیا ظاهر می شود و اغلب یک طرفه است. فرد ممکن است درد در ناحیه شانه و پشت کتف تجربه کند که با فعالیت شدید تر می شود و در استراحت کاهش می یابد. محدودیت در حرکت بازو و ضعف عضلات بالای شانه و پشت کتف از دیگر نشانه های شایع است.
هنگام انجام فعالیت هایی مانند پوشیدن لباس یا بالا بردن دست ممکن است تیغه کتف به صورت غیرعادی حرکت کند یا خارج از جایگاه طبیعی خود دیده شود. برخی بیماران از خستگی سریع عضلات شانه و پشت شکایت دارند و حتی در انجام کارهای روزمره دچار مشکل می شوند.
صداهای غیرطبیعی یا احساس سایش در ناحیه کتف هنگام حرکت نیز مشاهده می شود. همچنین عدم تقارن شانه ها و تغییر فرم بدن در طول زمان می تواند آشکار گردد و باعث نگرانی بیمار شود. توجه به این علائم و مراجعه به پزشک متخصص برای تشخیص و درمان به موقع اهمیت زیادی دارد.

انواع کتف بالدار
کتف بالدار ناشی از ضعف یا فلج عضله سرتوس قدامی
این نوع شایع ترین فرم کتف بالدار است و باعث می شود تیغه کتف هنگام بالا بردن دست از پشت بدن برجسته شود. معمولاً بیمار در بلند کردن بازو دچار محدودیت و خستگی سریع عضلات می شود و برنامه های تمرینی تقویتی عضله سرتوس قدامی نقش کلیدی در درمان دارد.
کتف بالدار ناشی از ضعف یا آسیب عضله تراپزیوس
در این نوع تیغه کتف به سمت بالا و خارج تمایل دارد و با حرکت شانه برآمدگی واضح می شود. معمولاً علت آن آسیب عصبی یا ضعف عضله تراپزیوس است و تمرینات فیزیوتراپی متمرکز بر تقویت این عضله و اصلاح پوسچر می تواند موثر باشد.
کتف بالدار ناشی از آسیب عضله رومبوئید
در این فرم تیغه کتف به سمت خارج و پایین متمایل است و کنترل حرکتی کاهش می یابد. علت اغلب آسیب عصبی یا ضعف عضلات کوچک پشت کتف است و درمان شامل تمرینات کششی و تقویتی برای بهبود هماهنگی عضلات و بازگشت عملکرد طبیعی تیغه کتف می شود.
کتف بالدار ترکیبی یا چند عضلهای
این نوع نادر بوده و ناشی از آسیب همزمان چند عضله یا عصب است. وضعیت تیغه کتف پیچیده تر و شدیدتر است و درمان نیازمند تشخیص دقیق و برنامه تمرینی تخصصی برای هر عضله درگیر است تا عملکرد شانه بهینه شود.
کتف بالدار مادرزادی
در این فرم از بدو تولد دیده می شود و ممکن است در نوجوانی یا بزرگسالی تشدید شود. برنامه های درمانی شامل تمرینات تقویتی و در موارد شدید مداخلات جراحی برای اصلاح وضعیت تیغه کتف انجام می شود.
علت ایجاد کتف بالدار چیست؟
عامل ایجاد کتف بالدار معمولا مربوط به ضعف یا آسیب عضلات اطراف تیغه کتف است که کنترل حرکات آن را بر عهده دارند و شایع ترین عضله درگیر سرتوس قدامی می باشد. آسیب یا فشار به عصب طولی اسکاپولا نیز می تواند باعث عدم عملکرد صحیح عضلات و برآمدگی تیغه کتف شود.
برخی موارد ناشی از ضربه مستقیم به شانه یا پشت یا جراحی های ناحیه قفسه سینه هستند که عصب یا عضلات را تحت تاثیر قرار می دهند. ضعف عضلات پشت و شانه به دلیل فعالیت ناکافی یا بی حرکتی طولانی نیز یکی از دلایل شایع است.
در بعضی بیماران علت می تواند ژنتیکی یا مادرزادی باشد که ساختار عضلات و مفاصل به صورت غیرطبیعی رشد کرده است. بیماری های عصبی یا مشکلات عصبی عضلانی مانند فلج عصب جمجمه ای نیز می توانند نقش داشته باشند.
استفاده نادرست از شانه در ورزش های سنگین یا حرکات تکراری طولانی مدت می تواند وضعیت کتف را بدتر کند. همچنین ضعف عمومی عضلات مرکزی بدن و پوسچر نامناسب می تواند باعث بروز یا تشدید کتف بالدار شود.
شناسایی علت اصلی اهمیت زیادی دارد زیرا درمان مناسب و تقویت عضلات مرتبط می تواند از پیشرفت مشکل جلوگیری کند.
چگونه کتف بالدار تشخیص داده میشود؟
تشخیص کتف بالدار معمولا با معاینه بالینی توسط پزشک متخصص آغاز می شود و شامل بررسی وضعیت تیغه کتف در حالت استراحت و هنگام حرکت بازو است. پزشک حرکت بازو و شانه را ارزیابی کرده و به دنبال برآمدگی غیرطبیعی تیغه کتف یا عدم تقارن بین دو شانه می گردد.
در برخی موارد انجام آزمایش های تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا ام آر آی برای بررسی ساختار استخوان و عضلات ضروری است. همچنین بررسی عملکرد عضلات سرتوس قدامی، تراپزیوس و رومبوئید کمک می کند تا علت ضعف یا فلج مشخص شود.
در موارد پیچیده ممکن است نوار عصب و عضله (EMG) برای شناسایی مشکلات عصبی مورد استفاده قرار گیرد. توجه به علائم همراه مانند درد شانه، محدودیت حرکت و خستگی سریع عضلات نیز در تشخیص دقیق نقش دارد.
تشخیص صحیح و به موقع اهمیت زیادی دارد زیرا تعیین نوع کتف بالدار و برنامه درمانی مناسب را ممکن می سازد.
راه های درمان کتف بالدار
راه های درمان کتف بالدار معمولا شامل تمرینات تقویتی و کششی برای عضلات اطراف تیغه کتف است تا قدرت و هماهنگی عضلات بهبود یابد و تیغه کتف به جایگاه طبیعی بازگردد. استفاده از فیزیوتراپی تخصصی برای تقویت عضله سرتوس قدامی، تراپزیوس و رومبوئید نقش کلیدی دارد و تمرینات باید تحت نظر متخصص انجام شوند.
در مواردی که علت مشکل آسیب عصبی یا فلج عضلانی باشد، درمان شامل تمرینات حرکتی هدفمند و گاهی استفاده از ابزارهای حمایتی مانند آتل است. اصلاح پوسچر و نحوه انجام حرکات روزمره برای کاهش فشار روی تیغه کتف اهمیت زیادی دارد.
در برخی بیماران که ضعف شدید یا مادرزادی دارند، مداخلات جراحی برای تثبیت تیغه کتف یا اصلاح عملکرد عضلات ممکن است ضرورت پیدا کند. استفاده از داروهای ضد التهاب یا کمپرس سرد و گرم به کاهش درد و التهاب در مراحل اولیه کمک می کند.
پایبندی به برنامه درمانی و پیگیری منظم با پزشک و فیزیوتراپیست روند بهبود را سریع تر و موثرتر می کند. درمان زود هنگام و دقیق نقش مهمی در جلوگیری از مزمن شدن مشکل و بازگشت عملکرد طبیعی شانه دارد.
پزشک متخصص درمان کتف بالدار
کتف بالدار یکی از مشکلات حرکتی و عضلانی شایع است که میتواند به دلیل آسیب عصب یا ضعف عضلات اطراف کتف ایجاد شود. این عارضه باعث بیرونزدگی غیرطبیعی استخوان کتف و محدودیت در انجام فعالیت های روزمره میشود. تشخیص دقیق علت کتف بالدار نیازمند بررسی تخصصی توسط پزشک متخصص طب فیزیکی است.
دکتر علی نیرومند، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در تبریز، با تجربه بالا در زمینه درمان بیماریهای اسکلتی عضلانی، خدمات تشخیصی و درمانی جامع ارائه میدهد. روشهای درمانی شامل فیزیوتراپی تخصصی، تمرینات اصلاحی و در موارد خاص استفاده از تکنیک های توانبخشی پیشرفته میباشد. هدف اصلی دکتر نیرومند بازگرداندن عملکرد طبیعی کتف و بهبود کیفیت زندگی بیماران است.
پنل نوبت دهی متخصص طب فیزیکی جهت مشاوره و ویزیت
شماره تلفن ۰۴۱۳۳۲۷۳۲۶۴ جهت ارتباط و وقت ویزیت
بدون دیدگاه