التهاب مفصل یا آرتروز یکی از شایع ترین مشکلات اسکلتی عضلانی است که میلیون ها نفر در سراسر جهان را درگیر کرده است. این بیماری در اثر تخریب تدریجی غضروف مفصل و التهاب بافت های اطراف آن ایجاد می شود و معمولاً در نتیجه فشار مداوم، حرکات تکراری یا آسیب های طولانی مدت به وجود می آید. در بسیاری از موارد، افراد در سنین میانسالی یا سالمندی دچار آرتروز می شوند، اما امروزه به دلیل سبک زندگی نادرست، حتی در جوانان نیز مشاهده می شود.
این بیماری می تواند عملکرد طبیعی بدن را مختل کند. درمان به موقع، فیزیوتراپی تخصصی و اصلاح سبک زندگی نقش مهمی در کنترل بیماری دارند. طب فیزیکی و توانبخشی با ارائه روش های غیر جراحی، تمرینات هدفمند و درمان های فیزیوتراپیک، کمک بزرگی به بهبود بیماران و بازگشت آنها به فعالیت های روزمره می کند.
علت اصلی التهاب مفصل و آرتروز ناشی از فشار مداوم
یکی از دلایل اصلی ایجاد آرتروز، وارد شدن فشار بیش از حد و مکرر به مفاصل است. زمانی که مفصل به طور مداوم در معرض حرکات سنگین یا تکراری قرار گیرد، غضروف مفصل دچار ساییدگی می شود و به تدریج خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهد. این وضعیت باعث ایجاد التهاب در بافت های اطراف مفصل و درد مزمن می شود.
مهم ترین علل آرتروز و التهاب مفصل عبارتند از:
- فعالیت های شغلی سنگین مانند کارگران، رانندگان یا افرادی که مدت طولانی در حالت ایستاده یا نشسته کار می کنند.
- ورزش های سنگین و حرفه ای که موجب فشار بیش از حد به زانو، لگن یا شانه می شوند.
- افزایش وزن که فشار زیادی بر مفاصل به خصوص زانو و ستون فقرات وارد می کند.
- حرکات تکراری در مفصل خاص مانند تایپ زیاد، بلند کردن اجسام سنگین یا استفاده مکرر از یک دست.
- آسیب های قبلی مفصل مانند شکستگی، دررفتگی یا آسیب رباط که باعث ضعف ساختار مفصل می شود.
- عوامل ژنتیکی و ارثی که در بروز زودرس آرتروز نقش دارند.
نشانه ها و علائم التهاب مفصل و آرتروز
علائم آرتروز معمولاً به تدریج ظاهر می شوند و شدت آنها در طول زمان افزایش می یابد. مهم ترین نشانه ها عبارتند از:
- درد مداوم در مفصل به خصوص هنگام حرکت یا بعد از فعالیت
- سفتی مفصل به ویژه در صبح ها یا پس از استراحت طولانی
- تورم و التهاب در اطراف مفصل
- کاهش دامنه حرکتی مفصل
- احساس ساییدگی یا صدای تق تق هنگام حرکت دادن مفصل
- ضعف عضلات اطراف مفصل در اثر بی حرکتی
در صورت عدم درمان، مفصل ممکن است به تدریج دچار تغییر شکل یا دفورمیتی شود که عملکرد طبیعی آن را مختل می کند.
مفاصلی که بیشتر در معرض آرتروز ناشی از فشار هستند
اگرچه آرتروز می تواند هر مفصلی را درگیر کند، اما برخی نواحی بدن به دلیل فشار مداوم بیشتر آسیب می بینند. این مفاصل شامل:
- زانو: شایع ترین محل آرتروز به دلیل تحمل وزن بدن و حرکات زیاد
- مفصل ران (لگن): به علت وزن زیاد و حرکات چرخشی مداوم
- ستون فقرات (به ویژه کمر و گردن): در اثر نشستن طولانی یا وضعیت بد بدن
- دست و انگشتان: به ویژه در افرادی که کارهای دستی یا تایپ زیاد انجام می دهند
- شانه: در اثر حرکات بالا بردن مکرر دست در ورزش یا کار
تشخیص آرتروز و التهاب مفصل
تشخیص صحیح آرتروز نیاز به بررسی دقیق توسط پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی دارد. پزشک با معاینه بالینی، مشاهده حرکات مفصل و انجام آزمایش ها، شدت و نوع آسیب را مشخص می کند.
روش های تشخیص شامل:
- معاینه فیزیکی: بررسی دامنه حرکتی، درد، تورم و ضعف عضلات
- تصویربرداری با اشعه ایکس (X-ray): برای مشاهده کاهش فضای مفصلی و تغییر شکل استخوان ها
- MRI: بررسی دقیق غضروف، رباط ها و بافت نرم اطراف مفصل
- آزمایش خون: برای افتراق آرتروز از سایر بیماری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید
روش های درمان التهاب مفصل و آرتروز با طب فیزیکی و توانبخشی
درمان آرتروز و التهاب مفصل با هدف کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی و جلوگیری از پیشرفت بیماری انجام می شود. متخصص طب فیزیکی با بررسی نوع درگیری مفصل، برنامه درمانی جامع و غیر جراحی طراحی می کند.
۱. فیزیوتراپی تخصصی
فیزیوتراپی از مهم ترین روش های درمانی در بیماران مبتلا به آرتروز است. تمرینات فیزیوتراپی به تقویت عضلات اطراف مفصل، بهبود گردش خون و کاهش التهاب کمک می کند. تمرینات شامل:
- تمرینات کششی برای افزایش انعطاف مفصل
- تمرینات قدرتی برای تقویت عضلات نگهدارنده مفصل
- تمرینات تعادلی برای پیشگیری از سقوط یا آسیب بیشتر
۲. استفاده از گرما و سرما درمانی
گرما درمانی باعث افزایش جریان خون و کاهش درد عضلانی می شود، در حالی که سرما درمانی برای کاهش التهاب و ورم مفصل کاربرد دارد. بسته به شرایط بیمار، پزشک یکی از این روش ها را تجویز می کند.
۳. تحریک الکتریکی عضلات (TENS)
در این روش با استفاده از دستگاه تحریک الکتریکی سطحی، اعصاب درد کاهش یافته و عضلات تقویت می شوند. این روش در کاهش درد مزمن بسیار موثر است.
۴. درمان های دستی
انجام درمان های دستی مانند ماساژ باعث کاهش اسپاسم عضلانی، بهبود جریان خون و آزادسازی بافت های سفت شده اطراف مفصل می شود. این روش در بیماران با درد و خشکی مفصل بسیار مفید است.
۵. حرکات اصلاحی
یکی از بخش های مهم درمان، آموزش صحیح نشستن، ایستادن و انجام حرکات روزمره است. استفاده از کفش مناسب، اجتناب از بالا رفتن از پله ها و حفظ وزن ایده آل از اقدامات موثر برای کاهش فشار مفصلی است.
۶. استفاده از وسایل کمکی و ارتزها
در مواردی که مفصل دچار ضعف یا بی ثباتی شده باشد، از بریس، عصا یا کفش طبی برای کاهش فشار و جلوگیری از آسیب بیشتر استفاده می شود.
۷. تمرینات آبی (هیدروتراپی)
ورزش در آب فشار کمتری بر مفاصل وارد می کند و به تقویت عضلات و بهبود حرکت کمک می کند. این روش برای بیماران با درد زانو یا لگن بسیار مفید است.
۸. تزریق داخل مفصلی
در برخی موارد پزشک ممکن است تزریق داروهای ضد التهاب یا اوزون تراپی در مفصل را برای کاهش درد و تحریک بازسازی بافت غضروفی پیشنهاد دهد.
نقش تغذیه در کنترل التهاب مفصل و آرتروز
رژیم غذایی مناسب می تواند روند پیشرفت آرتروز را کندتر کند. مصرف غذاهای ضد التهاب مانند ماهی های چرب، زیتون، گردو، سبزیجات تازه و میوه ها توصیه می شود. در مقابل، مصرف غذاهای پرچرب، قندهای مصنوعی و گوشت های فرآوری شده باید محدود شود. همچنین نوشیدن آب کافی و حفظ وزن مناسب در کاهش فشار مفصلی نقش دارد.
پیشگیری از آرتروز ناشی از فشار مداوم
برای پیشگیری از آرتروز باید به نکات زیر توجه کرد:
- حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام کار و نشستن
- اجتناب از حرکات تکراری و سنگین بدون استراحت کافی
- ورزش منظم با حرکات سبک مانند پیاده روی یا شنا
- کنترل وزن بدن برای کاهش فشار بر مفاصل
- استفاده از تجهیزات ارگونومیک در محیط کار
متخصص درمان آرتروز و التهاب مفصل در تبریز
دکتر علی نیرومند متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در تبریز با تخصص در درمان غیرجراحی آرتروز و التهاب مفاصل، خدمات جامع و علمی برای بیماران ارائه می دهد. او با بهره گیری از جدیدترین روش های فیزیوتراپی، تمرینات اصلاحی، تحریک الکتریکی عضلات و درمان های پیشرفته مانند اوزون تراپی، به کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل کمک می کند.
برنامه درمانی هر بیمار به صورت فردی طراحی می شود تا به بازگشت کامل توان حرکتی و پیشگیری از پیشرفت آرتروز منجر شود. هدف اصلی دکتر نیرومند، بازگرداندن کیفیت زندگی بیماران از طریق درمان های ایمن، علمی و بدون جراحی است.
پنل نوبت دهی متخصص طب فیزیکی جهت مشاوره و ویزیت
شماره تلفن ۰۴۱۳۳۲۷۳۲۶۴ جهت ارتباط و وقت ویزیت
بدون دیدگاه